I. Đọc hiểu văn bản Đọc văn bản sau: DẶN MẸ Ngày mai con đi xa Mẹ đừng buồn mẹ nhé Chín tháng nhanh như mây Trôi miên man đầu ngõ Mẹ đừng rơi nước mắt Đừng buồn lúc chiều buông Đừng quên ngàn câu hát Cho thềm nhà nở hoa Con nhờ chim sơn ca Hát ngoài vườn mỗi sớm Nhờ nắng mai lan xa Gội trên nguồn tóc rối Mẹ hãy mua áo mới Mặc thêm nhiều niềm vui Và chong đèn mỗi tối Đọc thêm nhiều dòng thơ Đường phố luôn quá đông Mẹ đi xe chậm nhé Mẹ nhớ mang mũ áo Kẻo đường về ướt mưa Mẹ đừng thức đến khuya Mẹ đừng ngồi bó gối Khi ông bà chợp mắt Mẹ cũng cùng ngủ đi Còn hai cái răng khôn Mẹ nhớ đi bác sỹ Con đã thơm lên má Ru lặng thầm bớt đau Đêm ngàn muôn vì sao Ngày rạng ngời nắng hé Mẹ đừng buồn đừng nhớ Con lúc nào cũng vui Mẹ không cần lui cui Âm thầm lau nước mắt Con "ngoéo tay" với bố Sẽ làm cho mẹ cười Mẹ ơi những ngày xa Là con thương mẹ nhất Mẹ đặt tay lên tim Có con đang ở đó Như ngọt ngào cơn gió Như nồng nàn cơn mưa Với vạn ngàn nỗi nhớ Mẹ dịu dàng trong con! (Trích "Dặn mẹ", Đỗ Nhật Nam) Thực hiện các yêu cầu bên dưới: Câu 1. Xác định thể thơ của bài "Dặn mẹ". Đáp án: - Bài thơ được viết theo thể thơ 5 chữ Câu 2. Chỉ ra từ láy trong đoạn thơ trên. Đáp án: - Nồng nàn, miên man, ngọt ngào, dịu dàng. Câu 3. Nêu ý nghĩa của hai dòng thơ: "Mẹ đặt tay lên tim Có con đang ở đó" Đáp án: Hai câu thơ trên đã vẽ nên một bức tranh cảm động về tình mẫu tử. Đó là tình yêu thương ấm áp, sự gắn kết bền chặt và sự hiện diện vĩnh cửu của người mẹ trong trái tim con. Câu thơ gợi lên trong lòng người đọc những cảm xúc sâu lắng, những kỷ niệm đẹp về tình mẹ. Câu 4. Xác định và nêu hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ điệp ngữ trong khổ 1, 2. Đáp án: - Điệp ngữ: "Đừng" - Hiệu quả nghệ thuật: + Điệp ngữ "đừng" góp phần tạo nhịp điệu, gây ấn tượng và giúp câu thơ thêm sinh động, gần gũi. + Biện pháp tu từ điệp ngữ "đừng" nhấn mạnh mong muốn của người con là mẹ đừng buồn, đừng khóc. Nó như một lời hứa, một lời an ủi mà người con dành cho mẹ. Việc lặp lại từ "đừng" như một lời khẩn cầu tha thiết, thể hiện rõ tình cảm sâu nặng của người con dành cho mẹ. Đồng thời, giúp người đọc cảm nhận được nỗi lo lắng, sự áy náy của người con khi phải rời xa mẹ. + Qua việc sử dụng điệp ngữ "đừng", tác giả đã thể hiện tình yêu thương, sự trân trọng, đồng thời truyền tải được những tình cảm chân thành, tha thiết của người con dành cho mẹ của mình. Câu 5. Em hãy viết đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ về tình mẫu tử. Em sẽ làm gì để thể hiện tình yêu thương với mẹ? Tình mẫu tử là tình cảm thiêng liêng và cao quý nhất trong cuộc đời mỗi con người. Mẹ đã dành cho ta tất cả yêu thương, chở che và hy sinh thầm lặng mà không bao giờ đòi hỏi sự đáp lại. Tình mẹ giống như dòng suối mát lành nuôi dưỡng tâm hồn, giúp ta vững bước trên đường đời. Để thể hiện tình yêu thương với mẹ, em sẽ cố gắng học tập chăm chỉ để mẹ yên lòng, biết vâng lời và sẻ chia cùng mẹ những niềm vui, nỗi buồn trong cuộc sống. Những hành động nhỏ như phụ mẹ việc nhà, hỏi han sức khỏe hay đơn giản là một lời cảm ơn, một cái ôm cũng có thể làm mẹ hạnh phúc. Quan trọng nhất, em muốn sống tốt, sống tử tế để không phụ công sinh thành, dưỡng dục và tình yêu vô bờ bến mà mẹ đã dành cho em. Đáp án: II. Phần viết Viết đoạn văn khoảng 200 chữ cảm nhận hai khổ thơ cuối của bài "Dặn mẹ" - Đỗ Nhật Nam. Hai khổ thơ cuối trong bài "Dặn mẹ" của Đỗ Nhật Nam mang đến những rung động sâu lắng về tình mẫu tử. Ở đó, ta thấy hình ảnh một đứa con dù đang trưởng thành, chuẩn bị rời xa vòng tay mẹ nhưng vẫn luôn nghĩ về mẹ bằng tất cả tình yêu thương và sự biết ơn. Lời "dặn mẹ" nghe vừa như một sự vỗ về ngược lại, vừa như lời hứa của người con sẽ không để mẹ cô đơn, sẽ sống tốt để mẹ an lòng. Giọng thơ chân thành, mộc mạc mà xúc động, thể hiện sự chín chắn trong tâm hồn của một cậu bé nhưng lại có trái tim giàu tình cảm. Qua hai khổ thơ, tác giả đã khắc họa hình ảnh người mẹ hiện lên giản dị, gắn bó máu thịt với cuộc đời con, đồng thời làm nổi bật tình cảm thiêng liêng, bất biến giữa mẹ và con. Đọc những câu thơ ấy, người ta vừa thấy ấm áp, vừa thấy nghẹn ngào, để rồi càng thêm trân trọng sự hy sinh lặng thầm của mẹ và ý thức sống sao cho xứng đáng với tình yêu lớn lao ấy. I. Mở đoạn: - Giới thiệu tác giả, tác phẩm và hai khổ thơ cần phân tích. - Nêu ấn tượng chung về hai khổ thơ này Ví dụ: Qua hai khổ thơ cuối bài "Dặn mẹ", Đỗ Nhật Nam đã vẽ nên một bức tranh cảm động về tình mẫu tử. Tình yêu thương của người con dành cho mẹ được thể hiện một cách chân thành, sâu sắc qua những lời dặn dò, những nỗi nhớ nhung da diết. II. Thân đoạn: 1. Khổ thơ thứ ba: Phân tích hình ảnh: • "Mẹ ơi những ngày xa" : + Khơi gợi nỗi nhớ về mẹ khi xa nhà. + Tạo không gian, thời gian cho bài thơ. • "Là con thương mẹ nhất" : + Khẳng định tình cảm sâu đậm dành cho mẹ. + Tình yêu thương là động lực để viết nên những câu thơ này. • "Mẹ đặt tay lên tim" : + Hình ảnh biểu tượng cho sự gắn kết giữa mẹ và con. + Tình mẫu tử được so sánh với nhịp đập của trái tim. • "Có con đang ở đó" : + Khẳng định sự hiện diện của con trong lòng mẹ. + Dù xa cách về địa lý nhưng tình cảm vẫn luôn gần gũi. => Nhấn mạnh sự gắn bó sâu sắc giữa mẹ và con, dù ở bất cứ nơi đâu. 2. Khổ thơ thứ tư: Phân tích hình ảnh: "Như ngọt ngào cơn gió" : So sánh tình yêu của con dành cho mẹ với những điều tự nhiên, nhẹ nhàng. "Như nồng nàn cơn mưa" : Tình yêu ấy còn mãnh liệt, sâu sắc như cơn mưa. Biện pháp tu từ so sánh tình yêu thương của con như "cơn gió", "cơn mưa" => Tình yêu của mẹ được ví như những hiện tượng tự nhiên quen thuộc, luôn hiện hữu xung quanh ta. Gió mang đến sự dịu mát, mưa mang đến sự tươi mới, và tình yêu của mẹ cũng vậy, luôn là nguồn an ủi, là chỗ dựa tinh thần cho con. "Với vạn ngàn nỗi nhớ" : Khẳng định tình yêu ấy bao la, vô tận. "Mẹ dịu dàng trong con" : Tình yêu của mẹ đã trở thành một phần không thể thiếu trong tâm hồn người con. => Ý nghĩa: Nỗi nhớ không chỉ là một cảm xúc đơn thuần mà còn là một dòng chảy liên tục, bao trùm lấy tâm hồn người con. Khổ thơ thể hiện sự gắn kết sâu sắc giữa mẹ con, tình yêu của mẹ luôn hiện hữu trong trái tim người con. 3. Đánh giá nghệ thuật: - Ngôn ngữ thơ giản dị, trong sáng, giàu cảm xúc - Sử dụng hàng loạt động từ mạnh, tính từ nhằm thể hiện tình cảm mãnh liệt của người con Dành cho mẹ - Biện pháp tu từ như so sánh, điệp ngữ III. Kết đoạn: - Khái quát lại những cảm xúc, suy nghĩ của em về hai khổ thơ cuối. - Nêu ý nghĩa sâu sắc của toàn bài thơ (ví dụ: Ca ngợi tình mẫu tử, khơi gợi lòng biết ơn).
