Khi nhắc đến ẩm thực Việt Nam, người ta thường hay nhớ đến phở hay bún bò. Thế nhưng, âm thầm mà mạnh mẽ, bánh mì kẹp đã dần khẳng định vị trí của mình trong lòng thực khách năm châu. Nhờ đó, mỗi khi gặp bạn bè quốc tế, chúng ta đã có thêm một điều để tự hào về ẩm thực nước mình. Không gì phản ánh chính xác bản chất của một nền ẩm thực như các món ăn đường phố của nó. Tại sao Gordon Ramsay – một đầu bếp lừng danh vốn chỉ làm việc trong chuỗi nhà hàng hạng A – lại sẵn sàng lênh đênh trên những con thuyền ở miền Tây sông nước chỉ để học cách làm một bát bún? Bởi chính những món ăn dân dã ấy mới gắn liền với tầng lớp bình dân, với đa số quần chúng – bộ phận chủ chốt làm nên tinh thần và nhịp sống của cả một vùng đất. Với ẩm thực Việt Nam nói riêng, nếu phở đại diện cho món ngon cầu kì thì bánh mì đích thị là món ăn nhanh gọn, xuất hiện quanh năm suốt tháng trong đời sống người Việt. Thế nhưng món điểm tâm tưởng xoàng xĩnh, quen thuộc ấy lại có sức lan tỏa nhiều hơn bất cứ đặc sản nào. Đọc về quãng đường thăng trầm của bánh mì cùng lịch sử Việt Nam, cho tới giai đoạn được quốc tế công nhận như một thành tựu ẩm thực, chúng ta mới ngỡ ngàng ồ lên: Tìm kiếm đâu xa xôi nữa, cái đẹp vẫn luôn ở cạnh bạn đấy thôi – dẫu chỉ trong một xe đẩy bánh mì hết sức bình thường. Bánh mì Sài Gòn, đặc biệt thơm ngon, 2 ngàn 1 ổ Năm 1859, chiếc bánh làm từ bột lúa mì của phương Tây đã theo chân quân đội Pháp tràn vào thành Gia Định. Bánh mì ngày ấy vẫn còn "Tây" lắm, đặc ruột và vỏ chưa giòn như bây giờ. Mãi đến khi chính quyền quyết định cung cấp khẩu phần ăn tiêu chuẩn bao gồm bánh mì và sữa tới các trường tiểu học, bánh mì Việt Nam mới có bước thay đổi đầu tiên so với công thức nguyên mẫu. Bánh baguette – mẹ đẻ của bánh mì – thường được nướng bằng củi và mỗi mẻ chỉ có khoảng 7-10 cái, không đủ để cung cấp số lượng lớn cho các trường học. Và thế là năm 1970, những lò nướng bằng gạch cao ngất đã được nhập về từ Nhật, cho phép nướng một lúc hàng chục chiếc bánh mì. Đây cũng là loại lò mà hiện nay người ta vẫn thường dùng để nướng bánh. Khác với vỉ nướng bằng củi, than, lò gạch là loại lò đóng kín, cho phép giữ lại hơi nước khi nướng bánh. Ở nhiệt độ cực cao và hơi nước cực nhiều, chiếc bánh mì baguette sẽ trở nên rỗng ruột hơn, ruột bông xốp trong khi vỏ ngoài giòn rụm. Đây cũng chính là đặc điểm tạo nên bản sắc riêng của bánh mì Việt Nam so với bánh Tây. Người Sài Gòn rất chuộng loại bánh này vì nó không quá "ngồn ngộn" như baguette kiểu Pháp. Sài Gòn xưa không chỉ có xe con ong hay áo dài cổ thuyền, mà còn là hình ảnh bánh mì được bày bán khắp các con phố: Trên xe đạp, xe đẩy, trong những thúng nia giản dị đến quán ăn bình dân. Nhưng bánh mì Việt Nam chỉ thật sự được định hình khi cửa hàng Hòa Mã xuất hiện. Trước khi cửa hàng nho nhỏ ở góc Cao Thắng – Nguyễn Đình Chiểu của ông Hòa, bà Tịnh ra đời, bánh mì Việt vẫn được thưởng thức theo lối Tây: Tức là ăn vã, quết bơ hoặc chấm cùng súp. Trước khi vào Sài Gòn, ông Hòa và bà Tịnh từng có thời gian làm việc cho một hiệu bánh ở Hà Nội. Ở đây, người ta bán riêng bánh mì với các loại thịt nguội và sẽ phục vụ theo yêu cầu của khách hàng. Cảm thấy việc này quá mất thời gian, vợ chồng ông Hòa đã nghĩ ra cách kẹp luôn các loại nhân vào bánh mì - trong trường hợp khách không có thời gian ngồi lại quán để ăn. Cửa hàng bánh mì Hòa Mã thời xưa Giới học sinh và công chức bận rộn rất chuộng cách làm này của cửa hàng Hòa Mã, cơ nghiệp của vợ chồng ông Hòa cũng mau chóng phát lên thuận lợi. Song, hơn cả việc ổn định cuộc sống cho một gia đình di cư từ Bắc vào Nam, sáng tạo này còn đánh dấu sự ra đời của "bánh mì kẹp thịt" đậm chất Việt. Học cách kẹp bánh như vợ chồng ông Hòa, các hàng khác bắt đầu Việt hóa bánh mì để vừa lòng thực khách hơn: Ruột ngày một xốp và mỏng, vỏ ngày một dày lên, kích cỡ bánh cũng nhỏ lại gấp 2-3 lần để tiện mang đi, và bơ động vật được thay bằng bơ dầu để tạo cảm giác thanh nhẹ hơn. Bánh mì bây giờ không chỉ có thịt nguội, pate mà còn thêm cả giò lụa, đồ chua – vốn là những thực phẩm gần gũi với ẩm thực Việt hơn cả. Bánh mì Việt cứ thế phát triển, từ cửa hàng Hòa Mã nhỏ xíu đã lan rộng ra hàng trăm cửa hàng khắp Sài Gòn, Việt Nam và trên toàn thế giới. Ngày nay, bánh mì Sài Gòn đã được mệnh danh là món ăn đường phố ngon nhất trên thế giới. Các loại bánh mì Sài Gòn Bánh mì thịt kiểu Sài Gòn bắt đầu định được dáng vẻ, hương vị riêng của mình. Vì ổ bánh mì vừa đủ cho một khẩu phần ăn nên không cần lớn lắm, nhưng vỏ bánh phải giòn, ruột bánh đặc vừa phải để bột không quến khi nhai làm mất ngon. Người miền Nam thường thích cái gì cũng có tí rau. Vì vậy ổ bánh mì được cho thêm vài lát dưa leo, củ cải trắng, cà rốt cắt sợi ngâm chua, thêm vài cọng hành, ngò để có hương thơm, vài khoanh ớt cay vừa ăn vừa hít hà mới khoái. Ăn ổ bánh mì thịt có đủ mùi thơm giòn của vỏ bánh, vị ngọt của bột mì, béo của bơ, hương vị thịt, chả, pa–tê như một bản phối tròn trịa sắc màu nhưng không hề ngán bởi có rau dưa tươi mát. Và điều quan trọng của ổ bánh mì thịt Sài Gòn là ngon, rẻ, tiện lợi cho tất cả mọi tầng lớp. Một thời gian sau, nhiều hiệu bánh mì thịt bắt đầu xuất hiện ở thành phố. Bánh mì không dừng lại ở món điểm tâm nữa, nó được dùng cả ở bữa trưa, chiều, tối. Hằng ngày những chiếc xe được sắp đầy những ổ bánh vàng ươm thơm phức và được chở đi khắp mọi nẻo đường khắp Sài Gòn để phục vụ cho người dân Sài Gòn. Có lẽ bánh mì là một món ăn không thể thiếu và không thể không bắt gặp ở Sài Gòn. Ngoài bánh mì kẹp thịt nguội thì ở Sài Gòn bạn còn có thể bắt gặp những biến tấu của nhân kẹp bánh mì với các loại như: Bánh mì thịt nướng: Nhân bánh mì được làm từ thịt heo ướp với các loại gia vị và đem nướng lên, ăn kèm với dưa chua và nước mắm, món này các bạn có thể bắt gặp ở khắp nẻo đường Sài Gòn trên những chiếc xe bán bánh mì dạo. Bánh mì xíu mại: Món này được người Hoa ở Sài Gòn chế biến mang một nét đặng trưng với thứ nước sốt cà huyền bí và màu sắc hấp dẫn của những viên xíu mại chắc chắn sẽ làm xiêu lòng mọi thực khách từ già tới bé. Bánh mì ốp la: Món bánh mì này là một trong những món khoái khẩu của giới học sinh, sinh viên, vị thơm và béo của trứng hòa quyện cùng vị chua ngọt của dưa chua và độ giòn của bánh mì làm biết bao giới trẻ si mê, vừa rẻ lại vừa bố và thơm ngon. Bánh mì chả cá: Những miếng chả cá nóng giòn vàng ươm được nhồi vào trong ổ bánh mì nóng giòn thì quá tuyệt Bánh mì heo quay: Heo quay giòn rụm mà ăn chung với bánh mì giòn sẽ tạo ra những âm thanh nghe rất vui tai và hương vị cực kì ngon. Bánh mì Việt – món ăn đường phố ngon nhất thế giới Được ưu ái giữ nguyên tên tiếng Việt, bánh mì Việt Nam được các báo nước ngoài giới thiệu là một trong những món ăn đường phố ngon nhất thế giới. Vào năm 2011 từ "banh mi" được đưa vào từ điển danh tiếng của Oxford.
