I. Tìm hiểu chung 1. Tác giả Nguyễn Duy sinh năm 1948, tên khai sinh là Nguyễn Duy Nhuệ. Ông sinh ra tại mảnh đất Thanh Hóa. Nguyễn Duy cũng tham gia chiến đấu. Ông tham gia hoạt động văn học nghệ thuật và có nhiều tác phẩm hay. Tác phẩm tiêu biểu: Ánh trăng, cát trắng, mẹ và em, đường xa.. 2. Tác phẩm Thể thơ: Lục bát. Nội dung: Miêu tả về hình ảnh cây tre Việt Nam mộc mạc giản dị. Đồng thời qua đó tre biểu tượng cho người Việt Nam. II. Phân tích 1. Hình ảnh cây tre Thời gian tre xuất hiện: Tre từ có ngàn đời nay, câu hỏi tu từ vang lên nhưng như muốn nói tre có ngàn năm tuổi từ khi con người Việt Nam xuất hiện, tre gắn liền với cuộc sống sinh hoạt cũng như chiến đấu. Giọng điệu mở ra không gian như cổ tích. Hình dáng của tre: Thân gầy guộc, lá mỏng manh -> sống thành lũy thành bụi. Màu sắc: Xanh tươi ở mọi nơi. Ở nơi đá sỏi bạc màu. Cây tre hiện lên là một loại cây cao thẳng sống thành bờ thành bụi, mang đến sắc xanh tươi lá mỏng manh cho làng quê và sống ở những nơi đất đá mộc mạc. Một vẻ đẹp thanh cao, giản dị. Đặc điểm của cây tre: Rễ siêng năng không ngại đất nghèo. Cây lá vẫn phát triển đu đưa theo gió lớn lên cao vút. Không đứng khuất dưới bóng dâm. Dù đất nghèo nhưng với đặc điểm sống của mình cây tre vẫn lớn lên cao vút. Dù có bão bùng nhưng tre vẫn đứng thẳng cao vút bao bọc lấy nhau. Tre được nhân hóa như người ôm níu lấy nhau vượt qua bão tố. Dù có thân gãy cành rơi nhưng vẫn truyền cái gốc cho măng mọc lên. Tre được nhân hóa như con người khi nhường cho con manh áo cộc, nhọn như chông, lưng trần phơi nắng phơi sương. Hình ảnh măng non: Măng khi còn nhỏ đã có dáng hình của tre, hình mũi tên nhọn lên trời cao thẳng. Quy luật tre già măng mọc. Điệp từ "mai sau" nhấn mạnh sức sống trường tồn của cây tre trên mảnh đất cũng như trong lòng người dân Việt Nam. 2. Hình ảnh biểu tượng cho con người Việt Nam Hình dáng của tre tượng trưng cho nét đẹp con người Việt Nam nhỏ bé mỏng manh nhưng sống với tinh thần thanh cao, thẳng thắn. Cách sống của tre biểu tượng cho sự cần cù chăm chỉ của người Việt Nam. Những hình ảnh tay ôm tay níu, thương nhau -> biểu tượng cho sự đùm bọc đoàn kết của nhân dân ta. Tre già mong mỏi -> biểu tượng cho sức sống của người Việt Nam. Măng non biểu tượng cho thế hệ thiếu niên nhi đồng của Việt Nam dù bé đã mang dáng hình của ông cha. III. Tổng kết Bài thơ đã mang đến cho chúng ta một hình ảnh làng quê Việt Nam xưa với những hình ảnh tre Việt Nam. Với những biện pháp nghệ thuật nhân hóa, so sánh, điệp từ.. đã khắc họa hình ảnh cây tre Việt Nam. Những hình ảnh về cây tre ấy lại biêu tượng cho những phẩm chất của con người Việt Nam.
Soạn bài Tre Việt Nam - Tiếng Việt 4 tập 1. Câu 2. Em thích những hình ảnh nào về cây tre và búp măng non? Vì sao? Câu 1. Những hình ảnh nào của tre gợi lên những phẩm chất tốt đẹp của người Việt Nam: A) Cần cù B) Đoàn kết C) Ngay thẳng Trả lời: Những hình ảnh của tre gợi lên tính cần cù: Ở đâu tre cũng xanh tươi Cho dù đất sỏi đất vôi bạc màu Rễ siêng không ngại đất nghèo Tre bao nhiêu rễ bấy nhiêu cần cù. B) Những hình ảnh của tre tượng trưng cho tình thương yêu đồng loại - Bão bùng thân bọc lấy thân Tay ôm tay níu, tre gần nhau thêm Thương nhau, tre chẳng ở riêng Lũy thành từ đó mà nên hỡi người - Lưng trần phơi nắng phơi sương Có manh áo cộc, tre nhường cho con. C) Những hình ảnh của tre tượng trưng cho tính ngay thẳng. - Chẳng may thân gãy cành rơi Vẫn nguyên cái gốc truyền đời cho măng Nòi tre đâu chịu mọc cong Chưa lên đã nhọn như chông lạ thường. Câu 2. Em thích những hình ảnh nào về cây tre và búp măng non? Vì sao? Trả lời: Những hình ảnh nào về cây tre và búp măng non mà em thích. Có thể chọn: - Lưng trần phơi nắng phơi sương Có manh áo cộc, tre nhường cho con. (Hi sinh nhường nhịn). - Nòi tre đâu chịu mọc cong Chưa lên đã nhọn như chông lạ thường. (Khỏe khoắn, ngay thẳng, bất khuất) Kể lại bài thơ Tre Việt Nam theo lời của em. Trả lời: "Tre xanh, xanh tự bao giờ?" Câu thơ chứa đựng tình cảm mến yêu tha thiết dành cho cây tre, lũy tre gắn bó đã bao đời với người nông dân Việt Nam. Trên khắp đất nước ta, ở đâu cũng có sự hiện diện của tre. Cây tre vươn cao dưới nắng nỏ, trời xanh, không chịu khuất mình trong bóng râm của bất cứ loại cây nào. Năm tháng qua đi, tre nảy nở, sinh sôi thành bụi, thành lũy tre dày như bức tường thành vững chắc bao bọc xóm thôn. Bên một gốc tre già là những mầm măng nhọn hoắt, đội đất cằn, xuyên sỏi đá mà mọc lên, nhọn như những mũi chông. Những cây tre thân trần, cứng cáp, dẻo dai, dầu dãi nắng mưa, che chở, đùm bọc bao búp măng non dưới gốc. Đúng là: Có manh áo cộc, tre nhường cho con. Họ nhà tre cứ thế truyền từ đời này sang đời khác cái phẩm chất thẳng thắn, kiên cường, bất khuất. Đây là sự nối tiếp liên tục của các thế hệ. Dân gian cũng đã mượn chuyện cây tre để nói chuyện con người: Tre già măng mọc. Quy luật muôn đời là thế! Tre xanh, xanh từ thuở Hùng Vương dựng nước. Tre xanh cùng dân tộc Việt Nam song hành suốt lịch sử bốn ngàn năm giữ nước đau thương và oanh liệt. Tre sẽ còn xanh mãi trên Tổ quốc thân yêu của chúng ta. Cảm nhận của em khi đọc bài "Tre Việt Nam" của Nguyễn Duy Bài mẫu "Tre Việt Nam" là bài thơ kiệt tác của Nguyễn Duy được nhiều người yêu thích. Đây là một phần tiêu biểu của bài thơ ấy. Bài thơ được viết theo thể thơ lục bát; trong đó câu lục đầu bài thơ được cắt thành hai dòng (2+4) và câu lục cuối bài được cắt thành ba dòng (2+2+2). Lời thơ mượt mà, có nhiều hình ảnh đẹp, giọng thơ du dương truyền cảm. Ba dòng thơ đầu, nhà thơ ngạc nhiên hỏi về màu xanh của tre, liên tưởng đến "chuyện ngày xưa" - chuyện người anh hùng làng Gióng dùng gộc tre đánh đuổi giặc Ân. Qua đó, tác giả thể hiện rất hay sự gắn bó lâu đời giữa cây tre với đất nước và con người Việt Nam: "Tre xanh, Xanh tự bao giờ? Chuyện ngày xưa.. đã có bờ tre xanh". Cây tre được nhân hóa, tượng trưng cho bao phẩm chất cao quý của con nguời Việt Nam, của dân tộc Việt Nam Cây tre, lũy tre tượng trưng cho tình thương yêu đồng loại, tinh thần đoàn kết dân tộc để vượt qua bão bùng, để làm nên lũy thành bền vững: "Bão bùng thân bọc lấy thân Tay ôm, tay níu tre gần nhau thêm. Thương nhau, tre chẳng ở riêng Lũy thành từ đó mà nên hỡi người." Nguyễn Duy có nhiều cách sáng tạo hình ảnh về cây tre, măng tre để thể hiện tính ngay thẳng, tinh thần bất khuất của nhân dân ta: "Tre xanh không đứng khuất mình bóng râm". Hay: "Nòi tre đâu chịu mọc cong Chưa lên đã nhọn như chông lự thường". Hay: "Măng non là búp măng non Đã mang dáng thẳng thân tròn của tre." Cây tre được nhân hóa, tượng trưng cho đức hi sinh, tình thương con bao la của người mẹ hiền: "Lưng trần phơi nắng phơi sương Có manh áo cộc, tre nhường cho con." "Tre già măng mọc" là sự thật, là niềm tin về tuổi thơ, về thế hệ tương lai. Ba chữ "xanh" trong câu cuối bài thơ cho thấy cách viết rất tài hoa của Nguyễn Duy khi ca ngợi vẻ đẹp của cây tre, ca ngợi cảnh sắc làng quê đất nước bền vững trong dòng chảy thời gian đến muôn đời mai sau: "Mai sau, Mai sau, Mai sau, Đất xanh tre mãi xanh màu tre xanh." Đọc bài thơ "Tre Việt Nam", ta yêu thêm cây tre, lũy tre, yêu thêm vẻ đẹp quê hương đất nước, ta thêm tự hào về bao phẩm chất cao quý của con ngườ: Việt Nam, của dân tộc Việt Nam.
