Ý nghĩa bài Bắc kim thang Trước khi tìm hiểu thế nào là bắc kim thang, cà lang bí rợ, tôi xin kể lại một câu chuyện cổ tích mà mình nghe được trong chuyến đi công việc tại Long Xuyên khoảng 5 năm trước. Người kể câu chuyện này là một cụ bà khoảng gần 80 tuổi, tụ tập cháu chắt lại rồi vừa ngồi bỏm bẻm nhai trầu vừa kể chuyện. Chắc hẳn rằng nghe xong mọi người sẽ hiểu thêm về việc mà chúng ta đang bàn tới ở đây. Chuyện kể như sau: Sự tích Bắc Kim Thang kinh dị Ngày xửa ngày xưa, ở một làng quê nọ, có hai người bạn làm nghề buôn bán cùng nhau. Một người đi soi đèn bắt ếch về đêm, còn anh kia thì chuyên đi bán dầu thắp đèn vào rạng sáng. Nhà họ dựng trên một cù lao nhỏ ven sông, tách biệt với làng xóm, muốn đi vào chợ làng phải đi ngang một cây cầu khỉ vắt vẻo. Do hoàn cảnh đơn chiếc, nên hai anh cũng thân thiết với nhau. Có lần vì mẹ già của anh bán ếch bệnh mà không có tiền chạy chữa nên qua đời, anh bán dầu liền bỏ tiền ra giúp đỡ ma chay mà không hề tính toán, vì thế mà anh bắt ếch càng quý trọng tình bạn của anh bán dầu. Một đêm nọ, trong lúc đi làm việc, anh bắt ếch nghe tiếng kêu thảm thiết phát ra từ một cái bẫy trên đồng. Tính tò mò, anh lại mở ra coi thì phát hiện ra hai con chim le le và bìm bịp nằm trong bẫy, do chúng giành ăn với nhau mới bất cẩn rơi vào bẩy của con người. Hai con chim ra sức năn nỉ anh bắt ếch mở bẩy tha cho mình, rồi hứa sẽ đền ơn báo đáp. Vốn là người có tính nhân từ, anh bắt ếch cũng xuôi lòng rồi giải thoát cho chúng. Vài ngày sau, hai con chim cùng bay đến nhà anh bắt ếch để cảnh báo cho anh biết tai ương sắp đến. Chúng nghe được hai con ma da ở sông bàn với nhau rằng sẽ kéo chân anh bán dầu và anh bắt ếch, cho hai anh chết, thế mạng cho chúng để chúng được đầu thai. Chim bìm bịp.. Chim le le.. Vì hai con ma này chết đã lâu, nếu trong 7 ngày không bắt được người thay thế sẽ bị hồn phách tứ tán, không được đầu thai nữa. Thêm vào đó, ma da cũng chỉ có thể bắt hai anh khi trời vừa rạng sáng, lúc anh bán dầu ra chợ và lúc anh bắt ếch về nhà, bởi vì khi mặt trời lên thì chúng không còn ma phép. Ban đầu anh bắt ếch đem cớ sự nói anh cho bán dầu nghe, khuyên anh nên ở nhà, nghỉ bán một tuần lễ, nhưng anh bán dầu lại không tin, cho rằng đấy là mê tín vớ vẩn, trên đời không có ma, quỷ. Theo lời le le và bìm bịp, anh bắt ếch viện cớ đến ngày cúng mẹ, gọi anh bán dầu qua nhà tiệc tùng ăn nhậu, chuốc cho anh say mèm đến mức sáng hôm sau không ra chợ bán được. Ngày kia lại lấy cớ sang nhà cảm ơn anh bán dầu đã giúp đỡ, lại bày tiệc ăn uống no say, trì hoãn việc đi ngang cây cầu kia. Hôm ấy là ngày cuối cùng của thời hạn 7 ngày ma da bắt hồn, do say sỉn nhiều ngày liền nên anh bắt ếch ngủ quên. Anh bán dầu sực tỉnh vào sáng sớm, nhận ra mình đã bỏ buôn bán mấy ngày liền bèn nhanh chóng quẩy hàng ra chợ. Do bước vội vàng qua cầu khỉ cheo leo, lại bị bọn ma da biến phép cho cầu trơn trượt nên sẩy chân rơi xuống nước mà chết. Anh bắt ếch vì tiếc thương bạn nhưng do còn sợ bọn ma da nên phải đợi hết một ngày sau mới dám vớt xác bạn lên mà làm ma chay. Thấy ân nhân của mình đau lòng, le le và bìm bịp cũng bay đến, cất tiếng kêu thảm thiết như tiếng kèn trống đám ma để tiễn biệt một người chết oan. Hết chuyện. Nội dung bài hát Bắc kim thang Đọc hết truyện cổ tích này thì có lẽ mọi người đều sáng tỏ vì sao trong bài đồng dao Bắc kim thang có 4 câu cuối là: Chú bán dầu, qua cầu mà té. Chú bán ếch, ở lại làm chi. Con le le đánh trống thổi kèn, Con bìm bịp thổi tò tí te tò te. Thực chất là để diễn tả lại câu chuyện cổ tích đề cao tình bạn và tính chất cứu vật vật trả ơn của người xưa. Thế nên vấn đề còn lại nằm ở hai câu: Bắc kim thang, cà lang bí rợ Cột qua kèo, là kèo qua cột. Ở câu đầu tiên, cà, lang, bí rợ là để chỉ cho 3 loại củ quả có cùng một đặc tính là thuộc họ dây leo, trái cà, khoai lang và bí rợ. Đặc biệt với từ bí rợ, là một từ thuần chất của miền Nam, cũng đã nói lên xuất xứ của bài đồng dao này là từ miền Tây Nam bộ. Nói đến bắc kim thang thì phải hiểu hơi hàn lâm một chút, là từ kim thang ở đây hiểu cho đúng phải là cái thang hình chữ KIM -金- tức là hình tam giác cân. Từ kim tự tháp cũng là bắt nguồn từ chữ kim này mà có, do chỉ hình dạng cái tháp của người Ai Cập cổ là hình tam giác cân. Còn cái kim thang của con nít ngày xưa là do người lớn dùng hai thanh tre dài, bắt chéo vào nhau tạo thành một hình tam giác cân rồi cắm trên mặt đất, cách vài mét lại đặt một cái như vậy, tạo thành một hàng dài. Bản thân của cái kim thang này trở thành một cái cột (do không có cây cột dựng đứng giữa nên hai thanh tre chéo vào trở thành cột luôn). Những cái kim thang được nối vào nhau bởi cái "vì kèo" là những thanh tre chạy dọc theo giàn, cứ như thế tạo thành một giàn cốt để cho cà, lang, bí rợ leo lên mà sinh sôi, phát triển. Vậy cột qua kèo, kèo qua cột là chỉ mối quan hệ gắn bó vào nhau của hai vật thể. Cả câu bắc kim thang, cà lang bí rợ, cột qua kèo, là kèo qua cột cốt để miêu tả mối quan hệ keo sơn, gắn bó vào nhau của anh bán dầu và anh bán ếch ở bốn câu sau. Cả bài đồng dao này được viết lại dựa trên câu chuyện cổ tích kia, nên cách lý giải cũng vì thế mà nên hiểu cho đúng. Tuy nhiên trải qua thời gian dài, người lớn không còn kiên nhẫn để giải thích cho con trẻ hiểu về truyện cổ tích kia, thế nên bài đồng dao bắc kim thang cứ thế mà lưu truyền, gây ra sự hoang mang, khó hiểu cho người nghe. Bên cạnh đó, cũng còn nhiều lời bàn, tranh cãi xung quanh việc lý giải ý nghĩa cho bài đồng dao này. Điển hình là ông Nguyễn Hữu Hiệp ở An Giang đã phát biểu trong hội thảo khoa học tại trường Đại học Cần Thơ năm 2003, rằng hiểu cho đúng thì bài đồng dao này phải được hát là: Bắt kim than, cà lang bí rợ Cột quai chèo, chèo qua chèo lại, Bắt ngựa ô, chạy vô vườn mít, Hái lá mít, chùi đít ngựa ô. Tuy nhiên cách giải thích này lại khập khiễng và vô cùng tối nghĩa, khó hiểu. Vậy nên tôi mới mạn phép truy tìm nguồn gốc, đọc và thẩm định rồi giải thích để mọi người hiểu hơn về bài đồng dao này. Nếu mọi người thấy cách lý giải này là hợp lý thì nhớ đặng mà con cháu có hỏi, thì ta biết trả lời rằng vì sao trẻ con hay hát: Bắc kim thang, cà lang bí rợ, Cột qua kèo, là kèo qua cột.. Lời bài hát Bắc Kim Thang kinh dị Năm 2020, Rapper Ricky Star đã gây bão mạng khi đem bài Rap Bắc Kim Thang dựa trên sự tích dân gian kể trên để biểu diễn trên sân khấu chương trình Rap Việt. Bài hát lập tức gây sốt bởi sự ấn tượng không chỉ trong phong cách trình diễn của Ricky Star trên sân khấu mà còn bởi lời bài rap đầy ma mị và có phần rùng rợn. Chỉ trong vòng 1 ngày được đăng tải trên kênh Youtube của nhà sản xuất, tiết mục này đã thu hút hơn 2,5 triệu lượt xem và có xu hướng ngày càng tăng mạnh. Đúng như tên gọi, bản rap kể về câu chuyện ẩn trong bài hát "Bắc kim thang" nổi tiếng của dân gian. Bắc kim thang - Ricky Star lyric Bắc kim thang, cà lang bí rợ Cột qua kèo, là kèo qua cột Chú bán dầu, qua cầu mà té Chú bán ếch ở lại làm chi Con le le đánh trống thổi kèn Con bìm bịp thổi tò tí te tò te Bắc Kim Thang lời Rap Bắc kim thang, ô bắc kim thang Câu hát cũ những khi nghe lại thì như buộc thắt tim gan Đóng hết cửa và tắt hết đèn để nghe chuyện kể dân gian Bỏ vào lon 1,2 viên kẹo xong rồi mình thắp cây nhang Vì âm binh sẽ trở về vào tháng 7 Lướt đi ngao du và nhẹ nhàng như nước chảy Ít ai quan tâm và cũng ít khi nghe thấy nên người ta thường không tin cho tới khi được trông thấy Ricky OTĐ anh không nói lố Bàn cầu cơ dân chơi hay mang ra đây xin số Lời đầu tiên nó xin ông bà bên trên phù hộ Nhưng mục đích chính là xin con số về đập con lô Và nổi tiếng miền Tây chính là Châu Đốc, An Giang "Thất sơn bảy núi" trấn giữ linh hồn lang thang Oh, ai chờ ai đến 12h đêm Tay chân lạnh toát nằm bên bờ kênh Bắc kim thang, ô bắc kim thang Câu chuyện dân gian đến từ một ngôi làng Chú bán ếch và anh bán dầu bắt đầu kết đôi thành bạn Tình cảm anh em của họ khăng khít như bầu bí một giàn Rồi con bìm bịp và con le le đưa cho điềm báo là Đừng đi ngang qua con sông kia trước khi đến 6 giờ Vào đêm trăng tà rất dễ đục nước béo cò Đi qua đó nhớ phải ngó chừng ma da kéo giò Cây cầu trơn, trơn, trơn, trơn, trơn Chờ người lang thang đi qua là lấy mạng Chiếm lấy linh hồn để được ngày trở về dương gian tước đi ánh sáng Chú bán dầu rơi vào đêm tàn không thể ngăn cản Chú bán ếch không thể ngăn cản Kết cục người đi ngang qua đây chỉ để lại xác thịt Mắt buồn, người ở lại làm chi giữa cuộc đời bất hạnh Khi mà con bìm bịp le le hòa thanh cùng nhau Cất tiếng hát cốt chỉ là đưa cảnh báo đời sau
