Củ mật là gì? Đã từ lâu, người ta dùng cụm tù 'Tháng củ mật' để ám chỉ tháng Chạp. Nhưng vì sao không nói thẳng ra là tháng Chạp, mà lại văn vẻ dùng Tháng củ mật? Đầu tiên, chúng ta sẽ giải thích chi tiết từng từ một. "Củ" ở đây, thực tế không phải loại củ nào hết. Đó là cách nói ví von, ẩn dụ của mọi người. Theo từ điển Hán Việt, từ củ có nghĩa là xem xét cẩn thận mọi thứ xung quanh, đề phòng mọi hành vi xấu. Trước đây, khi muốn nhấn mạnh việc kiểm soát mọi vấn đề, các thế hệ đi trước thường dùng từ 'củ sát'. Còn về từ "mật" trong củ mật theo nghĩa Hán Việt có nghĩa là cẩn mật, kín đáo. Như vậy, hiểu trọn vẹn nghĩa Hán Việt của từ "củ mật" là "củ sát cẩn mật", tức là kiểm soát mọi thứ một cách cẩn thận, xem xét, giữ gìn. Vì sao lại nói là 'Tháng củ mật'? Tháng Chạp - tháng chuẩn bị cho Tết Âm Lịch, những tưởng chỉ có chỗ cho bầu không khí vui tươi và những cơn gió se se lạnh cuối năm, thì không! Nó còn là thời điểm dễ dàng xảy ra trộm cắp nhất. Lý do: Cuối năm, người người nhà nhà bận rộn cho công việc, người lớn mệt sấp mặt với các dự án, kế hoạch cuối năm; học sinh vất vả chạy đua cùng kì kiểm tra cuối học kì. Sau đó lại tất bật lo lắng nào chuyện nhà, chuyện cửa, rồi chuyện sắm đồ Tết. Tất cả những kiểu deadline trên đã khiến con người dễ dàng rơi vào trạng thái mệt mỏi, bơ phờ và cực kì buồn ngủ. Mà lờ đờ, buồn ngủ thì phải làm gì? Chính là đánh một giấc cho thật đã thôi, tranh thủ nạp lại năng lượng! Nhưng cũng vì tâm lý sẵn sàng buông bỏ tất cả để lao ngay lên giường kiểu này, nhiều người khi không đã vô tình Mời 'giặc' vào nhà. Những lỗi ngớ ngẩn như quên khóa cổng, khóa cửa ra vào, dọn dẹp đồ đạc 'có giá trị', đã câu kéo thêm nhiều đối tượng xấu cố gắng đột nhập ăn trộm, thậm chí cướp giật trắng trợn trên đường phố nhân lúc nạn nhân lơ là mất tập trung.. Chính vì thế Tháng củ mật như lời nhắc nhở, cảnh báo mọi người phải phải nâng cao cảnh giác, đề phòng trộm cướp. Cũng nhờ vậy, câu nói Tháng củ mật cẩn thận cửa nẻo đã trở thành câu cửa miệng trong nhiều gia đình vào thời điểm này. Bên cạnh đó, ông bà xưa còn quan niệm, đây là ám chỉ những việc không may, hạn cũ xui xẻo trong tháng cuối năm dựa trên văn hóa tâm linh Việt Nam. Điều ấy cũng dễ hiểu do tháng Chạp là tháng 'nửa ăn chơi', tiệc tùng tăng mạnh. Nếu rượu bia bù khú mà lái xe không tuân thủ quy định thì rất dễ gặp tai nạn. Chưa kể, các vụ cháy nổ cũng tiềm ẩn nguy cơ cao trước tiết trời hanh khô đặc trưng.
